|
оятидаги (ما ) умумийликни ифодалайди, шундай бўлгач, эр ўзи берган маҳрдан ортиқчасини олса ҳам бўлаверади, дейилмайди. Негаки, гарчи бу гап умумийликни ифодаласа-да, лекин у барибир юқорида биз айтиб ўтган ўзи берган маҳрдан ортиқчасини олиб бўлмаслиги ҳақидаги ҳадислар билан хосланяпти.
Энди хулънинг, ажралишнинг халифа ёки унинг ноиби, масалан, қози рухсати билан амалга ошиши ҳақида тўхталиб ўтамиз. Аллоҳ Таоло айтади:
أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ
(Фақат эр-хотин Аллоҳ буюрган (оилавий турмуш борасидаги) қонун-қоидаларни адо қила олмасликларидан қўрқсаларгина (дурустдир). Бас, агар уларнинг (эр-хотиннинг) Аллоҳ буюрган қонун-қоидаларни адо қила олмасликларидан қўрқсангизлар, у ҳолда хотин (эридан ажрашиш учун) эваз қилиб берган нарсада (яъни хотиннинг эваз беришида, эрнинг шу эвазни олишида) улар учун гуноҳ йўқдир), яъни, эр-хотин Аллоҳ белгилаган эр-хотинликка доир ҳадларга риоя қила олмай қолишдан қўрқсалар.
Лекин Аллоҳ Таоло ажралишни шу эр-хотиннинг, ўзларининг хавфсирашлари билан боғламади. Балки бу ишга бошқа бир шартни ҳам қўйди. Бу шарт
فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا
деган гапда ўз ифодасини топган. Яъни, Аллоҳ Таоло ажралишни ташқаридаги, четдаги кишиларнинг шу эр-хотиннинг Аллоҳ белгилаган ҳадларга риоя қила олмай қолишларига қаноат ҳосил қилишлари билан боғлади. Бу маъно хитобнинг тасниядан жамга, иккиликдан кўпликка кўчганидан очиқ кўриниб турибди. Кўплик эр-хотиндан бошқа тарафни англатиши ўз-ўзидан аён.
Эр-хотинлик ҳаётини тугатиш, оилани бузиш ваколати эрдан ташқари халифага ёки унинг ноиби масалан, қозига берилган. Бу фикрни Пайғамбар с.а.в. замонларида содир бўлган ажралиш воқеалари ҳам қувватлайди. Бу масала Пайғамбар с.а.в.га кўтарилган ва у киши ажрим қилганлар. Пайғамбар с.а.в. бир вақтнинг ўзида ҳам пайғамбар ва ҳам ҳоким бўлганлар.
Шунинг учун бир аёл эрини ёқтирмаганлигидан у билан ажрашмоқчи бўлса ва ўзи ҳам, эри ҳам Аллоҳ белгилаган оилавий ҳаётга доир ҳадларга риоя қила олмай қоламиз, деган хавфда бўлсалар, демак, биринчи шарт топилибди.
إِلاَّ أَن يَخَافَا أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ
Шундан сўнг аёл эри билан ажралиш учун халифа ёки қозига арз қилади ва бу иш ўрганиб чиқилади.
45-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232